الگوی ترکیه ،همنوایی اسلام ، دمکراسی و سکولاریسم در خاورمیانه

انتخابات ترکیه با پیروزی حزب عدالت و توسعه اردوغان به پایان رسید و این حزب می تواند برای بار سوم و برای چهار سال دیگر بر مسند قدرت تکیه زند. البته حزب عدالت و توسعه و آقای اردوغان به یکی از اهداف اصلی خود یعنی پیروزی با دو سوم آراء نرسیدند و حالا اردوغان مجبور است با سوسیال دمکرات ها و حزب ملی گرایان افراطی که سایه آتاتورک است و کاندیداهای مستقل کرد گفتگوهای دشواری را آغاز کند تا پروسه اصلاح قانون اساسی ترکیه به سرانجام برسد. این که اردوغان با کدام یک از این احزاب بتواند به نتیجه برسد، برای من معلوم نیست. به هرحال الگوی ترکیه الگویی است که در آینده نزدیک در خاورمیانه و به ویژه برای نیروهای مسلمانی که خواهان یک خوانش به روز از اسلام و همنوایی میان اسلام و دمکراسی و سکولاریسم هستند، از قوه جاذبه بیشتری پیدا خواهد کرد. از زمان روی کارآمدن اردوغان؛ ترکیه رشد اقتصادی بالا و مستمری به خود گرفته است. الگوی ترکیه می تواند برای مسلمانانی که خواهان هویت اسلامی خود هستند و با تروریسم اسلامی مخالفند، الگوی قابل قبولی باشد. بیهوده نیست که اصلاح طلبان در ایران نیز اینک بیشتر به الگوی ترکیه چشم دوخته اند. سوای این مقایسه تحولات ترکیه و ایران از زمان آتاتورک و رضاشاه پهلوی نیز بسیار آموزنده خواهد بود. توازن قوا در ترکیه گویی به گونه ای است که با این که اردوغان که گام های بلندی برای اقتصاد و اصلاحات سیاسی برداشته است، اما جامعه ترکیه، به رغم تمام انتقادها، به تکثر فرهنگی و اجتماعی دست یافته است که می تواند از دوره اقتدار ژنرال ها به مثابه پاسداران قانون اساسی وداع کند و به دوران حاکمیت حقوقی منطبق با شرایط نوین ترکیه عبور کند. معضل تحول قانون اساسی و کوتاه کردن دست ژنرالها سنگ محکی است برای ترکیه و منطقه که آیا اسلام و سکولاریسم به مثابه یک الگوی ممکن شدنی است یا نیست.