پیش‌بینی‌های درست و نادرست آلوین تافلر کدام‌ بودند؟

کتاب "شوک آینده" به چندین زبان ترجمه شده، میلیونها نسخه از آن به فروش رفته و هنوز نشر آن ادامه دارد. تافلر در این کتاب این فرضیه را مطرح کرد که رشد شتابان اجتماعی و فناوری، جامعه را به سوی تغییرات بی‌امان سوق خواهد داد.

آثار تافلر توجه رهبران جهان از جمله میخائیل گورباچف رهبر اتحاد شوروی، جائودزیانگ نخست وزیر سابق چین و کارلوس اسلیم میلیاردر مکزیکی را به خود جلب کرد و آنها با او مشورت می‌کردند.

به احترام الوین تافلر در این گزارش به تعدادی از پیش‌بینی‌های درست و تعدادی از پیش‌بینی‌های نادرست او اشاره می‌کنیم.

پیش بینی‌های درست

تولد اینترنت و تلویزیون کابلی

او بدرستی پیش‌بینی کرد اقتصاد آگاهی-محور بر عصر پساصنعتی چیره خواهد شد که تمرکز آن به جای نیروی کار و تولید، بر روی اطلاعات و داده‌ها خواهد بود.

او در یکی از مشاهدات خود نوشت: "بی‌سوادان قرن بیست و یکم کسانی نخواهند بود که خواندن و نوشتن نمی‌دانند بلکه آنهایی خواهند بود که نمی‌توانند فرابگیرند، یا آموخته‌های خود را کنار بگذارند یا دوباره یاد بگیرند."

تافلر علاوه بر این گسترش رسانه‌های اینتراکتیو، ابزارهای گفتگو در شبکه آنلاین و اختراع وسایلی "که قرارهای شما را یادآوری خواهند کرد" را پیش‌بینی کرده بود:

"فناوری‌های پیشرفته و سیستم‌های اطلاعاتی این امکان را فراهم خواهند کرد تا بخش اعظم جامعه با کامپیوتر و ارتباطات رسانه‌ای در خانه کار کنند."

مهندسی ژنتیک و شبیه‌سازی

Image copyrightSPL

هر چند پیش‌بینی‌های او بیشتر بر شرایط زندگی انسان متمرکز بود تا پیشرفت‌های علمی، تافلر آینده‌ای را تصور می کرد که زنان خواهند توانست "رویانی بخرند، آن را پیش پزشک ببرند و در رحم خود کشت کنند و بعد وضع حمل کنند، گویی این جنین در بدن خود آنها شکل گرفته است."

پیش‌بینی او در مورد نوزادانی که "حس بینایی یا شنوایی فوق عادی" و یا قابلیت‌های دیگری از این دست خواهند داشت هنوز هم غیرقابل تصور به نظر می‌رسند ولی او پیشرفت در علم شبیه‌سازی را بدرستی پیش بینی کرد:

"یکی از باورنکردنی‌ترین احتمالات این است که انسان خواهد توانست از خودش کپی‌های بیولوژیک بسازد."

افول خانواده متعارف

تافلر پیش‌بینی کرد که یکی از پیامدهای تغییرات سریع از هم پاشیدن واحد خانواده به شکل متعارف آن خواهد بود. او خاطر نشان می‌کرد که تحولات سریع جوامع بشری به افزایش طلاق منجر خواهد شد و در عین حال جوامع به سمت پذیرش دگرباشان جنسی حرکت خواهند کرد.

Image copyrightREUTERS

او در مشاهدات خود نوشت: "خانواده‌های بیشتری را خواهیم دید که از یک فرد بالغ ازدواج نکرده و یک یا چند بچه تشکیل می‌شوند. تمامی این افراد بالغ لزوما زن نخواهند بود. همزمان با پذیرش بیشتر همجنس‌گرایی حتی ممکن است خانواده‌هایی براساس ازدواج افراد همجنس‌گرا شکل بگیرند."

او در عین حال افزایش سن بچه‌دار شدن را نیز پیش‌بینی کرده بود: "چرا صبر نکنیم و پس از پایان موفقیت و پیشرفت کاری جنین خود را نخریم؟ در نتیجه فرزند نداشتن در بین زوج‌های جوان و میانسال گسترش خواهد یافت و بچه دار شدن افراد بالای ۶۰ سال ممکن است عمومیت پیدا کند."

مصرف‌گرایی

در دوران آمازون و گسترش خرید و فروش و شراکت اقتصادی در اینترنت، دیدگاه‌های تافلر در مورد تبدیل شدن مصرف‌گرایی به یک گرایش جهانی به واقعیت بسیار نزدیک است:

"مردمان آینده احتمالا نه از کمبود انتخاب بلکه از افراط فلج کننده آن رنج خواهند برد. آنها ممکن است قربانی معمای غیرقابل حل دوران ابرصنعتی یعنی گزینه‌های بیش از حد شوند."

تافلر با ابداع عبارت "پروسومر" (ولید-مصرف‌کننده) ظهور شرایطی را که در آن تولید کننده و مصرف کننده نقش مکمل دارند، یا مشارکت مصرف‌کننده در خلق نیازهای خود در تمامی عرصه‌های زندگی را پیش‌بینی کرد.

پیش‌بینی‌های نادرست

زوال شهرها

Image copyrightREUTERS

تافلر پیش‌بینی کرد که "با انتقال محل کار از دفتر و کارخانه به منزل، شهرها اهمیت خود را از دست خواهند داد. اما امروزه جمعیت شهرها بیش از هر زمان دیگری است. سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که در سال۲۰۵۰ حدود ۶۶ درصد مردم جهان ساکن شهرها باشند."

مسکونی شدن فضا و شهرهای عمق دریا

تافلر معتقد بود که "روحیه جدیدی از کشورگشایی به ساختن شهرهای مصنوعی زیر دریا" و شکل‌گیری جوامعی در فضا منجر خواهد شد.

تداوم رفاه رونق دهه ۶۰ میلادی

تافلر در کتاب "شوک آینده" رفاه و رونق را یک قاعده روزمره دانست نه یک روال تازه. ولی در مصاحبه ای با مجله "وایرد" در سال ۱۹۹۳ فرضیه خود را تصحیح کرد:

Image copyrightAP

"اشتباه ما این بود که حرف‌های اقتصاددانان آن دوره را باور کردیم. اگر به خاطر داشته باشید آنها می‌گفتند که موضوع رشد اقتصادی حل شده و فقط لازم است سیستم را کمی دقیق‌تر کنیم و ما حرف های آنها را باور کردیم."

بیگانگی اجتماعی

برخی از منتقدان معتقدند که او قابلیت‌های انطباق بشر با تغییرات پر شتاب جامعه را نادیده گرفت. شل اسرائیل، نویسنده آمریکایی و پژوهشگر رسانه‌های اجتماعی جدید، فرضیه تافلر در مورد تاثیر گسترش اطلاعات بر بیگانگی و انزوای اجتماعی را رد کرده است.

شل اسرائیل می‌نویسد: "این مسئله ما را منزوی نکرده است و حتی زمانی که اطلاعات ما را بمباران می‌کند اکثر مردم اینقدر عاقل هستند که دکمه خاموش را فشار دهند."

اما پاراک خانا، کارشناس استراتژی جهانی، معتقد است که تافلر می‌خواست نشان دهد که روند سریع تحولات بازندگان و برندگانی خواهد داشت.

هر چند بخش مهمی از میراث الوین تافلر پیش بینی های اوست ولی پاراک خانا معتقد است که او نابخردی پیش‌بینی‌ و پیش‌گویی را به مسخره می‌گرفت.

در حقیقت الوین تافلر در کتاب "شوک آینده" با صراحت گفت که او پیش‌بینی نمی‌کند: "هیچ آینده‌پژوه جدی خود را درگیر پیش‌بینی نمی‌کند. این کار فال‌گیرها در برنامه‌های تلویزیونی یا طالع‌بین‌ها در روزنامه‌ها است."

هر چند الوین تافلر احتمالا پیشرفت‌های امروزی را در پیش‌بینی‌های تحلیلی تحسین می‌کرد ولی پاراک خانا می‌گوید "تافلر احساس می‌کرد که مهمترین نکته، درک سیر کلی حرکت و تغییر جامعه بشری است."

پس از قانونی شدن ازدواج همجنسگرایان در تمامی ۵۰ ایالت آمریکا کاخ سفید به رنگ های پرچم رنگین کمان نورانی شد. یک مرکز خرید و محدوده اطراف آن در سنگاپور مارتین ریموند:"همه درمورد آینده پژوهشی درک نادرستی دارند. آینده پژوهشی پیش بینی آینده نیست بلکه تحلیل اطلاعات و یافته ها است."