صرف نظر از نقش طیف تحصیل کرده و کنشگرانی که از لحاظ عقیدتی و ایدئولوژیکی و نظری، متفاوت از هم هستند، چه آنانی که در سیستم فقاهتی دخیلند؛ ولو ینگه دنیا مقیم باشند، چه آنانی که در مقابل سیستم ایستاده اند، ولو در قعر سیاهچال اوین باشند، گرهگاه پیچیده ای را که دوام سیستم فقاهتی را تا امروز امکانپذیر کرده است، همچنان در انظار مردم استتار مانده است. تا امروز راهکارهای مختلفی به منظور اضمحلال و فروپاشاندن سیستم فقاهتی از طرف مخالفین حکومت کاست اخانید بیان شده اند از ضربتی ترین فرم تسلیحاتی گرفته تا آرامترین روش حلزونی. در باره چند و چون متدهای سرنگونی اقتدار آخوندها نیز حرفها زده و بحثها شده و مطالب گوناگون نیز تحریر شده اند.
در میان اینهمه گفته ها و نوشته ها به سختی میتوان اهرمهای کارسازی را پیدا کرد که بتوان با تکیه به آنها به خلع و عزل کاست اخانید و ارگانهای وابسته به آنها در کوتاهترین فرصت ممکن امیدوار بود. احتمالا بپرسی پس چه باید کرد؟. و ناخودآگاه یاد «لنین و شریعتی و چرنیشیفسکی»!! بیفتی. نه ابوالفضل عزیز! دیگه دوران شوخی گذشته است. باید به حالت طبیعی بازگشت و مشاعر خود را به کار انداخت.
در خصوص مسائل و معضلات ایران نباید پرسید: «چه باید کرد؟». حتّا نباید پرسید: «چه نباید کرد؟». بلکه باید اندیشید که من ایرانی «کیستم و چیستم و در کجا ایستاده ام و در چه دورانی میزییم و امکانهای دم دست من چیستند».
وقتی من صحبت از ایرانی بودن میکنم، انسان را در چارچوب رنگ پوست و نژاد و زبان و آداب و رسوم و اعتقادات و بینشها و مذاهبش و امثالهم نمیبینم؛ بلکه در «کرامت خدایی و شاهنشاهی» اش مدّ نظر دارم. انسان ایرانی را هرگز اتیکت عقیدتی نمیزنم؛ زیرا عقیده و ایدئولوژی باعث و بانی تبعیض است و ستم و بیداد و در آخرین مرحله، کشتار و قتل عام و غارت و نابودی زندگی و ویرانگری. وقتی با بینشی انتقادی بدون هیچ حبّ و بغض و حقارت و کینه بیندیشیم؛ آنهم با مغز خودمان بدون رهنمون دیگری؛ ولو دیگری فیلسوفترین فیلسوفان دهر باشد، که «من ایرانی»، در گستره کدام تاریخ ملّی و فرهنگ باهمستانی زاده و بالیده شده ام، آنگاه سریعتر میتوان از یک طرف به رمز و راز بدبختیها و فلاکتها و واپسماندگیها و ذلالتهای درگذشتگان و امروزیان پی برد و از طرف دیگر میتوان با سعّه صدر به توانمندیها و امکانها و پتانسیلها و استعدادها و هنرها و دانشها و تجربیات و غیره و ذالک ارزشمند خود پی برد. یعنی امکانهایی که میتوانند «جامعه ای و انسانی نو» را بیافرینند.
بحث عزل و خلع ید زمامداران حکومت فقاهتی نباید به معنای زمینه چینی برای کشتار و قتل عام و حقّکشی و قصاص و تنبیه و شکنجه و تبعید و امثالهم باشد که همین تاریخ چهل و چهار ساله حکومت فقاهتی خودش مثال عالی و عینی و ملموس برای اثبات خبیث بودن روشهای جنایت آمیز و تبهکاریست که هرگز و هیچ زمانی و در هیچ کجایی از جهان، پاسخگوی انسانها نبوده است و هرگز نیز نخواهد بود. بحث عزل و خلع بد از حکومت آخوندی، بحث فقط سرنگونی سیستم فقاهتی نیست که دلایل سرنگون شدنش با اقداماتش در همان «پشت بام مدرسه علوی و مدرسه رفاه» در سال 1357 تثبیت و قطعی شد؛ بلکه بحث خلع ید و خنثا کردن و اضمحلال سیستم فقاهتی یا آنچه که به نام «جمهوری اسلامی ایران» رسمیّت دارد، باید بحث به حول و حوش رفتار و گفتار و مواضع آنانی باشد که خودشان را «مخالف/اپوزیسیون/بدیل اصیل/لایقان کشورداری و امثالهم» میدانند.
نه! ابوالفضل عزیز!. مشکل در دوام تق و لقی حکومت آخوندی نیست یا تصوّر نکن که مردم نمیفهمند و تن به سیطره حکومت آخوندی داده اند. نه عزیز من!. مردم، خیلی هم حواسشون جمع است و میدانند که چه چیزی را نمیخواهند و چه چیزی را آرزومندند که داشته باشند. این را مردم ایران در جامعیّت وجودی، خیلی عالی میدانند و به هزاران زبان و هزارن فرم ممکن تا امروزز بیان کرده اند و هچنان بروز میدهند. ای ابوالفضل عزیز! ای هفتاد ساله بیدار و هشیار!، مشکل ایران، آنانی هستند که ادّعا میکنند «ایرانی» هستند؛ ولی در حقیقت، شناسنامه ایرانی دارند و از تاریخ و فرهنگ ایران، هیچی نمیدونند. برای اینکه بدانی چگونه میتوان سیستم فقاهتی را بدون قطره ای خونریزی یا پایمالی حقّ و حقوق کسانی یا حتّا قتل و کشتار نحله ای و غیره و ذالک در اوج صلح و آرامش، از اریکه قدرت ویرانگر به مناسبات انسانی با تمام فراز و فرودهایش بازگرداند، بشنو این تجربه بی واسطه مرا و برو دقیق بشین فکر کن و بدان که راه حلّ وجود دارد، فقط باید موضوع را شناخت و فهم عمیق از مسئله داشت تا بتوان کاری کارستان را پیش برد. اینم داستان تجربه من:
«یکی از اقوام نزدیک من، فرزندان زیادی داشت و فقر از سر و کولشان بالا میرفت. زحمتکش بودند. ولی خب، عیالوار و خرج و مخارج، کفاف فقط نان شکمشان را میداد. یه روز بر حسب تصادف مادر خانواده بر روی آشغالهای مردم، یک عروسک پلاستیکی درب و داغون را که یه پا نداشت و شکمش نیز سوخته بود و یه دستش سه تا انگشت نداشت، پیدا میکنه و آن را میاره تمیز میکنه و به دختر سه ساله اش میدهد. دختربچه نیز از شوق شادی، بال در میاره و اونقدر این عروسک را دوست داشت که حاضر نبود هیچوقت از خودش آن را جدا کنه. همه جا همراهش بود و عاشقش. امّا دیگر خواهر و برادرای بزرگسالش میخواستند که این عروسک را به هر طریقی که شده از دست این بچه بگیرند و دور بیندازند؛ زیرا اعتقاد داشتند که مایه آبرو ریزیه و اصلا عروسک نیست که، بلکه آشغاله. آنها ولی نمیدانستند که تمام شادمانی کودک و خوشی اش در داشتن همین عروسک بود. آنها نمیفهمیدند که چگونه میتوان عروسک داغون را از دست بچه گرفت بدون آنکه کوچکترین آسیب روحی و روانی به بچه بزنند. یه روز گذر من به خانه آنها افتاد و دیدم که بچّه داره گریه میکنه شدید. از مادرش پرسیدم، چی شده. جواب داد، خواهرش عروسکش را از دستش گرفته و این بچه بیقراری میکنه. گفتم که خب بگو عروسک را بده به چه. این چه کاریه کرده؟. جواب داد: آخه عروسک نیست که صد تا عیب داره. بالاخره خواهر بچه، عروسک را آورد و داد به بچّه. وقتی که بچّه، عروسک را گرفت، برق شادی از چشماش میدرخشید. لبخند زیبا و دلنشینش، آنقدر برای من تکاندهنده بود که نزدیک بود گریه ام بگیره. دیدم واویلا، این که عروسک نیست. انگار که عروسکه روی مین رفته باشه. اون روز یک ساعتی پیش خانواده بودم. بعد که برگشتم یک راست رفتم سراغ مغازه های عروسک فروشی و یکی از زیباترین عروسکها را خریدم و آن را بسته بندی کردم و سه روز بعد رفتم دوباره سراغ همان خانواده. بعد گفتم که یه هدیه نیز برای «سارا» آوردم. وقتی سارا هدیه را باز کرد و عروسک را دید، آنقدر از شادی جیغ زد و خندید و خوشحال بود که مادرش غرق اشک شد. بعدش سارا کوچولو پرید توی بغل من و اینقدر بوسید مرا و من وقتی شادمانی را در چشمانش میدیدم، خودم را خوشبخترین انسان روی کره زمین حس میکردم. همانروز سارا، عروسک درب و داغون را با دستای خودش برد و انداخت در سطل زباله های پشت درب خونه. بهش گفتم، چرا اونا انداختی دور. جواب داد. آخه اون دیگه اخی بود و لباس نداشت و مرده بود بیچاره. باید خاکش میکردم.»
بله ابوالفضل عزیز!. ایرانیان زمانی از شرّ آخوند جماعت راحت خواهند شد که شعور دارانی پیدا شوند و بفهمند که ملّت چه میخواهد و چه چیزی را باید برای ملّت خود به ارمغان آورد و با کدام بینش و درایت و قلبی به وسعت کائنات.
شاد زی و دیر زی!
فرامرز حیدریان