اسرائیلی‌هایی که می‌خواهند از اسپرم پسران کشته‌شده خود، نوه‌دار شوند

مایکل شوال

تعداد والدین داغ‌‌دیده اسرائیلی که درخواست برداشت اسپرم از اجساد پسرانشان و انجماد آن را دارند، روز به روز بیشتر می‌شود. اغلب آنها خانواده‌های سربازان اسرائیلی هستند که در جنگ غزه کشته شده‌اند. قوانین و مقررات مربوط به این کار، بعد از حملات ۷ اکتبر حماس، تا حدی تسهیل شده، اما خانواده‌ها همچنان از فرایندهای قانونی طولانی و پیچیده برای تعیین نحوه استفاده از اسپرم فرزندانشان، ناراضی و خشمگین هستند.

آوی هاروش می‌گوید در روزهای قبل از آن که افسران نظامی در خانه‌شان را بزنند، حس کرده بود که «اتفاق وحشتناکی» در حال رخ دادن است.

او با صدایی لرزان لحظه‌ای را به یاد می‌آورد که از کشته شدن پسر ۲۰ ساله‌اش ریف در جنوب نوار غزه باخبر شد.

افسری که به خانه آوی مراجعه کرده بود، همانجا او را در موقعیت تصمیم‌گیری قرار داد: «آن‌ها گفتند ریف در محدوده زمانی قرار دارد که اجازه برداشت اسپرم از او را می‌دهد، و پرسیدند که آیا ما می‌خواهیم این کار را بکنیم یا نه».
پاسخ آوی فوری بود. او می‌گوید ریف «عاشق زندگی بود. با وجود این فقدان وحشتناک، ما زندگی را انتخاب کردیم».
«ریف عاشق کودکان بود و می‌خواست خودش بچه داشته باشد. درباره این موضوع هیچ تردیدی نداشتیم».

ریف نه همسر داشت و نه دوست دختر. اما وقتی آوی داستان پسرش را در فضای مجازی به اشتراک گذاشت، چند زن با او تماس گرفتند و پیشنهاد دادند که حاضرند کودک ریف را به دنیا بیاورند.

او می‌گوید این ایده «پشتوانه‌ای به ما می‌دهد که به آن تکیه کنیم… این اکنون ماموریت زندگی من است».
آنها یکی از خانواده‌هایی هستند که از زمان حملات ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، که در آن حدود ۱۲۰۰ نفر کشته و ۲۵۱ نفر به عنوان گروگان به غزه برده شدند، اسپرم پسران خود را منجمد کرده‌اند.

در واکنش به آن حمله، اسرائیل یک عملیات نظامی بزرگ در غزه آغاز کرد که به گزارش وزارت بهداشت حماس، بیش از ۴۰ هزار فلسطینی در آن کشته شده‌اند. حدود ۴۰۰ اسرائیلی نیز در این جنگ کشته شده‌اند.

به گفته وزارت بهداشت اسرائیل، از روز ۷ اکتبر، اسپرم حدود ۱۷۰ پسر جوان -هم غیرنظامی و هم سرباز- استخراج شده است. این رقم تقریبا ۱۵ برابر دوره مشابه در سال‌های گذشته است.

این روند شامل ایجاد برشی در بیضه و برداشت یک قطعه کوچک از بافت است که بعد از جدا کردن سلول‌های زنده اسپرم، آن را در آزمایشگاه منجمد می‌کنند.

بهترین زمان برای برداشت این سلول‌ها تا ۲۴ ساعت پس از مرگ است، هرچند سلول‌ها می‌توانند تا ۷۲ ساعت زنده بمانند.

بعضی کشورها، از جمله فرانسه، آلمان و سوئد، این کار را به صورت کامل ممنوع کرده‌اند، در حالی که کشورهای دیگر قوانین سخت‌گیرانه‌ای درباره نیاز به رضایت صریح فرد متوفی، قبل از مرگ دارند.

در ماه اکتبر، وزارت بهداشت اسرائیل نیاز به دریافت حکم دادگاه برای درخواست این فرایند را لغو کرد. ارتش اسرائیل می‌گوید که در سال‌های اخیر در ارائه این گزینه به والدین داغ‌دیده فعال‌تر شده است.

در حالی که فرآیند انجماد اسپرم آسان‌تر شده، اما هم‌زمان سوالات پیچیده اخلاقی و قانونی نیز در این زمینه بیشتر شده است.

بیوه‌ها یا والدینی که می‌خواهند از اسپرم کشته‌شدگان برای بارداری استفاده کنند باید در دادگاه نشان دهند که مرد متوفی خواهان داشتن فرزند بوده است. این روند می‌تواند سال‌ها طول بکشد، به ویژه برای والدینی که پسرشان را از دست داده‌اند.

اولین والدینی که در اسرائیل اسپرم پسر کشته‌شده خود را نگه داشتند و استفاده کردند، راشل و یعقوب کوهن بودند که پسرشان، کیوان، در سال ۲۰۰۲ با شلیک یک تک‌تیرانداز فلسطینی در نوار غزه کشته شده بود.

اوشر، نوه آن‌ها که از اسپرم پسرشان به دنیا آمده، اکنون دختری ۱۰ ساله است.

راشل لحظه‌ای پس از مرگ کیوان را به یاد می‌آورد که حضور او را احساس کرده بود: «رفتم سراغ کمد او. می‌خواستم بوی او را حس کنم. حتی کفش‌های او را بو کردم… او از داخل عکسش با من صحبت کرد. از من خواست مطمئن شوم که فرزندانی خواهد داشت».

راشل می‌گوید آن‌ها با «مخالفت‌های زیادی» روبرو شدند و «خیلی‌ها بودند که از خواسته ما حمایت نمی‌کردند یا درکی از آن نداشتند».

اما عزم و اراده او نهایتا به یک حکم قانونی پیشرو و تعیین‌کننده منجر شد،‌ و پس از آن او یک آگهی در روزنامه منتشر کرد تا مادری بالقوه برای فرزند پسرش پیدا کند.
ایریت -که برای حفظ حریم خصوصی، خواست نام خانوادگی‌اش منتشر نشود- یکی از ده‌ها زنی بود که به راشل پاسخ داد.

او مجرد بود. می‌گوید یک روانشناس و یک مددکار اجتماعی شرایط او را ارزیابی کردند و سپس با تایید دادگاه، مراحل باروری را آغاز کرد.

«بعضی می‌گویند ما داریم نقش خدا را بازی می‌کنیم، اما من این طور فکر نمی‌کنم».

او می‌گوید: «بین کودکی که پدرش را می‌شناسد و کودکی که از طریق اهدای اسپرم به دنیا می‌آید، تفاوتی وجود دارد».

اوشر می‌داند که پدرش در ارتش کشته شده است. اتاق او با عروسک‌های دلفین‌ تزئین شده و می‌گوید که می‌داند پدرش عاشق آن‌ها بوده است.

«می‌دانم که اسپرم او را برداشتند و دنبال بهترین مادر گشتند تا من را به دنیا بیاورد».

ایریت می‌گوید اوشر پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، عموها و عمه‌ها و پسرعموها و دخترعموهایی از هر دو طرف دارد و در فضایی «طبیعی» بزرگ می‌شود تا «به چشم یک یادبود زنده به او نگاه نکنند».

«ما مرتب به او یادآوری نمی‌کنیم پدرش که بود، اما او می‌داند از کجا آمده و والدینش چه کسانی هستند».
 

دکتر ایتای گات، مدیر بانک اسپرم در مرکز پزشکی شمیر که خود عمل جراحی برداشت اسپرم را انجام می‌دهد،‌ می‌گوید: «حفظ اسپرم زنده پسری که کشته شده، معنای زیادی دارد. این آخرین فرصت برای حفظ گزینه تولید مثل و باروری از او در آینده است».

او می‌گوید اخیرا «تغییر فرهنگی قابل توجهی» به سمت پذیرش بیشتر این روند صورت گرفته است، اما قوانین فعلی در مورد مردان مجرد با مشکلات و تضادهایی روبرو است.

دکتر گات می‌گوید در اغلب موارد سند و مدرک واضحی از رضایت متوفی وجود ندارد. این مسئله خانواده‌هایی را که با غم از دست دادن فرزندشان روبرو هستند، در «شرایط بسیار دشواری» قرار داده است؛ اسپرم پسرشان منجمد شده اما نمی‌توانند از آن برای باروری استفاده کنند.
او می‌گوید «این فرآیند شبیه اهدای قلب یا کلیه برای نجات یک فرد نیست. ما درباره تولید مثل صحبت می‌کنیم، آوردن یک پسر یا دختر به دنیا... که می‌دانیم یتیم خواهند بود، بدون پدر».

او می‌گوید در بیشتر موارد، مرد متوفی قبل از مرگش، زنی را که بعدا از اسپرم او باردار شده، نمی‌شناخته است، و طبعا تمام تصمیم‌های مربوط به کودک، آموزش و آینده او را مادرش خواهد گرفت.

دکتر گات می‌گوید که قبلا مخالف نگهداری اسپرم بود، مگر اینکه رضایت صریح از مرد متوفی وجود داشته باشد، اما دیدگاه او از زمانی که با خانواده‌های داغدار در جنگ ملاقات کرده، نرم‌تر شده است.

«می‌بینم که تا چه حد برای آنها مهم است، و چگونه می‌تواند به آنها تسلای خاطر بدهد».

خاخام یووال شرلو، یک خاخام لیبرال مشهور که ریاست «مرکز اخلاقیات یهودی زوهار» در تل آویو را بر عهده دارد، می‌گوید که این مسئله، پیچیده و حساس است.

«از نظر اخلاقی، هدف ما این است که مردی را بدون رضایت او، حتی پس از مرگش، مجبور به پدر شدن نکنیم».

او می‌گوید که دو اصل مهم در قانون یهود نیز در این موضوع مطرح است: ادامه نسل مرد و دفن بدن به صورت کامل.

او توضیح می‌دهد که برخی خاخام‌ها می‌گویند که ادامه نسل آن‌قدر مهم است که ارزش آسیب به بافت جسد را دارد، در حالی که دیگران معتقدند که چنین کاری به هیچ وجه نباید انجام شود.
مقررات فعلی در این زمینه، دستورالعمل‌هایی است که دادستانی کل اسرائيل در سال ۲۰۰۳ منتشر کرده، اما در قانون تثبیت نشده‌ است.

قانون‌گذاران اسرائیلی تلاش کرده‌اند تا لایحه‌ای برای وضع قوانین شفاف‌تر و جامع‌تر تهیه کنند، اما این تلاش‌ها به جایی نرسیده است. افراد نزدیک به این روند به بی‌بی‌سی گفته‌اند که در مورد سطح رضایت صریحی که باید از متوفی به جا مانده باشد، و اینکه آیا کودک از مزایای مربوط به فرزندان سربازان کشته‌شده در حین خدمت بهره‌مند شود یا نه، اختلاف نظر وجود دارد.

به گزارش رسانه‌های اسرائیلی در مورد این موضوع هم توافق وجود ندارد که اگر بیوه یک سرباز نخواهد از اسپرم او برای بچه‌‌دار شدن استفاده کند، چه اتفاقی می‌افتد. گروهی مخالف آن هستند که والدین سرباز اختیار استفاده از اسپرم را به دست بگیرند و بتوانند زن دیگری را برای باروری با آن انتخاب کنند.

کسانی که اسپرم پسرانشان را منجمد کرده‌اند نگران هستند که اگر قانونی در این زمینه تصویب شود، عطف با ما سبق نشود و آن‌ها را از روبرو شدن با مبارزات طولانی حقوقی در دادگاه حمایت نکند.

برای آوی، در غم و اندوه،‌ عزم و اراده‌ای نهفته است.

او یک جعبه مقوایی پر از دفترچه خاطرات، آلبوم‌ و یادگاری‌های پسرش را نگاه می‌کند.

آوی می‌گوید تا زمانی که نتواند برای ریف یک فرزند بیاورد، آرام نخواهد گرفت: «این اتفاق خواهد افتاد... و این جعبه به فرزندان او خواهد رسید».