اما ماجرا به همین‌جا ختم نشد و دادستانی تهران با انتشار اطلاعیه‌ای کم‌سابقه از پیگرد قضایی "کلیه مرتکبین و مقصرین" اکران این فیلم خبر داد و "توهین به اعتقادات مذهبی جامعه ایران و ترویج خشونت علیه زنان و زیر سوال بردن سنن، رسوم و فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی و ارائه تصویر وارونه و کذب از خانواده ایرانی" را در این فیلم مشهود دانست. در اطلاعیه دادستانی تهران همچنین آمده که فیلم مقرر بوده مورد "اصلاح و بازسازی" قرار بگیرد ولی "در این خصوص اقدام اصلاحی انجام نگرفتهاست."
اطلاعیه دادستانی تهران واکنش حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی را به دنبال داشت که خواستار ورود ابراهیم رئيسی، رئیس قوه قضاییه به این موضوع شد. پیگرد قضایی سینماگران اقدامی بی‌سابقه نبوده است. تهمینه میلانی شهریورماه ۱۳۸۱ برای ساخت "نیمه‌پنهان" بازداشت و به مدت ۸ روز زندانی شد و اتهامات سنگینی به وی وارد شد. اما اعلام پیگرد قضایی صادرکنندگان مجوز اکران یک فیلم یعنی وزارت ارشاد و سازمان سینمایی، حداقل کمتر به رسانه‌ها درز پیدا می‌کند.
حدود یک دهه مخالفت با هرگونه نمایش و اکران فیلم سینمایی "خانه پدری" بر سر ۱۰ دقیقه سکانس ابتدایی فیلم است که دختر "خانه‌پدری" توسط برادر نوجوانش و با نظارت پدرش در زیرزمین خانه به قتل می‌رساند و این صحنه چنان در ذهن مخاطب ثبت می شود که هولناکی قتل ناموسی برای حفظ آبرو را هرگز فراموش نکند.
خانه پدری، یکبار در جشنواره فیلم فجر سال ۹۲ و یکبار برای اکران محدود گروه "هنر و تجربه" سال ۹۳، در چهار سالن سینما به روی پرده رفت اما دو روز پس از اکرانش با انتقاد کمیسیون فرهنگی وقت مجلس شورای اسلامی علاوه بر توقیف پیش از اکران، گرفتار توقیف پس از اکران نیز شد. فیلمی که در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد پس از دو روز اکران در فهرست توقیفی‌ها بود، حالا در دولت دوم حسن روحانی اکران‌های چهار-پنج روزه دارد و این تئوری در سینمای ایران را که فیلم‌های توقیفی یک دولت در دولت بعدی به اکران در می‌آیند را به زیر سوال می‌برد.
همزمان با اکران فیلم در اولین روز آبان، وقتی صندلی‌های سینماهای اکران‌کننده "خانه‌پدری" پیش‌‌خرید شده بودند مخالفان و منتقدانش بر طبل انتقاد کوبیدند. احمد سالک نماینده، مجلس شورای اسلامی در مصاحبه‌ای از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواست تا اکران این فیلم را متوقف کنند و پیگیر توقیف آن شد. رسانه‌های تندرو از جمله روزنامه کیهان، "خانه‌پدری" را اثری خواندند که خشونت و تحجر را به نام سنت به مخاطب عرضه می‌کند، آن را "ضدمرد"، "ضد ایرانی" و "سیاه‌نما" توصیف کردند.
با این‌همه عیاری همواره در طول این سالها فیلمش را قربانی یک سوءتفاهم دانسته است، سوءتفاهمی که شاید به معنای توقیف همیشگی فیلم هم باشد. برخی رسانه‌ها حتی ادعا کردند که عیاری نسخه بدون سانسور را روانه اکران کرده است. این اثر مشمول قانون رده‌بندی سنی بالای ۱۵ سال بوده و به گفته معاون ارزشیابی سازمان سینمایی "صحنه مسئله‌دار" فیلم "اصلاح شده است." کارگردان فیلم نیز پس از انتشار خبر توقیف فیلمش درباره شایعه عدم اجرای سانسورهای مورد نظر ارشاد در گفتگویی تأکید کرد که "اصلاح انجام شده است." کیانوش عیاری در جریان اکران فیلمش گفته بود، "زهر" سکانس مورد نظر را گرفته است. او دلیل موافقت با اعمال سانسور فیلمش را سالهای دلشستگی عمیق و طولانی که توقیف فیلم به بار می‌آورد دانسته بود.
Image caption«برزخی‌ها» سال ۱۳۶۱ با بازی محمدعلی فردین، ناصر ملک‌مطیعی و ایرج قادری از پرده سینماها به پایین کشیده شد
از برزخی ها تا مارمولک، داستانی تکراری
در سینمای پس از انقلاب، معیارهای توقیف برای هر فیلمی متفاوت است. "برزخی‌ها" سال ۱۳۶۱ با بازی محمدعلی فردین، ناصر ملک‌مطیعی و ایرج قادری از پرده سینماها به پایین کشیده شد. یادداشت انتقادی روزنامه کیهان و در پی آن امضای طومار ۱۸ متری برای وزیر وقت ارشاد توسط نمازگزاران نماز جمعه، نه تنها بخت اکران فیلم را بست که استعفای عبدالمجید معادی‌خواه، وزیر ارشاد وقت را نیز در پی داشت. منتقدان فیلم که به گفته معادی‌خواه شعار "وا اسلاما" سر می‌دادند، این فیلم را "دهن‌کجی و بی‌اعتنایی آشکار به خون مقدس شهدا" خواندند. حضور ایرج قادری و ناصر ملک‌مطیعی به عنوان ستاره‌های سینمای قبل از انقلاب، در سینمایی که باید مبلغ ارزش‌های انقلابی باشد، منتقدان را برعلیه‌اش شوراند.
اما هنوز با گذشت بیش از سه‌دهه، تولیداتی که با رعایت قوانین وزارتخانه ارشاد اسلامی هم مجوز نمایش می‌گیرند، نیز یکی پس از دیگری، به برزخ توقیف می‌روند. توقیف‌ها ضابطه‌مند یا پیشبینی‌پذیر نیستند و چنان همه‌گیرند که به سینمای روشنفکری و مستقل محدود نمی‌شوند. در فروردین‌ماه امسال فیلم تجاری "رحمان ۱۴۰۰" ساخته منوچهر هادی به واسطه آنچه وزارت ارشاد، اکران نسخه فاقد مجوز اعلام کرد، پس از یک ماه اکران متوقف شد. این نوع از توقیف فیلم‌های روی پرده، عمدتا معطوف به فیلم‌های کمدی‌های موقعیت است که حاوی شوخی‌های زیرمتن‌دار و مخاطب‌پسند اند که "اکسیدان" و "پنجاه کیلو آلبالو" از این جنس بودند.
توقف اکران فیلم سینمایی "مارمولک" ساخته کمال تبریزی با وجود استقبال مخاطب، رابطه مستقیمی با مضمون غیرقابل دسترس‌ش بود که یک کمدی موقعیت درباره یک دزد ملبس به لباس روحانیت داشت. منوچهر محمدی تهیه‌کننده‌اش توانسته بود، تا سه هفته به طور محدود فیلم را در تهران اکران کند. ولی با حساسیت‌هایی که برخی رسانه‌ها و نیروهای فشار ایجاد کردند، اکرانش متوقف شد.
Image captionتوقف اکران فیلم سینمایی «مارمولک» ساخته کمال تبریزی باوجود استقبال مخاطب، رابطه مستقیمی با مضمون غیرقابل دسترس‌ش بود که یک کمدی موقعیت درباره یک دزد ملبس به لباس روحانیت داشت که منوچهر محمدی تهیه‌کننده‌اش توانسته بود، تا سه هفته به طور محدود در تهران اکران کند. ولی با حساسیت‌هایی که برخی رسانه‌ها و نیروهای فشار ایجاد کردند، اکرانش متوقف شد
اکران نوروزی دو فیلم سینمایی "گشت ارشاد" و "زندگی خصوصی" در سال ۱۳۹۱ پس از تجمعات و تشکیل تظاهرات انصار حزب‌الله در مقابل ساختمان وزارت ارشاد و در جریان مراسم‌های نماز جمعه در تهران و مشهد متوقف شدند. "انصار حزب‌الله" با صدور بیانیه‌ای به وزارت ارشاد اولتیماتوم دادند که اکران این دو فیلم را که به زعم آنان "دارای محتوای ضد ارزشی، مصداق کامل توهین به تمامیت نظام و مقدسات آن، ضد اخلاقی، تلاش برای ترویج ابتذال و تحریک شهوات و غرایز جنسی" بودند را به پایان برسانند. آیت‌الله علم‌الهدی، امام جمعه مشهد در خطبه‌های نماز جمعه ۲۶ اسفندماه از این دو اثر به عنوان "لکه‌های ننگ" وزارتخانه ارشاد نام برد.
"زندگی خصوصی" داستان یکی از افراطیون مذهبی را روایت می‌کرد که به دلایل سیاسی، از رویه قبلی خود که حمله به سینماها و فرو کردن پونز در پیشانی دختران دست برداشته است و درگیر فساد اخلاقی است. "گشت ارشاد ۱" هم قصه باجگیری و زورگیری سه نفر را در قالب یک گروه گشت ارشاد روایت می کند.
فیلم "رستاخیز" ساخته محمدرضا درویش درباره واقعه عاشورا در تیرماه ۹۴ به دلیل نمایش چهره شخصیت‌های مذهبی چون "ابوالفضل" و اتهام مغایرت با اسناد تاریخی به فهرست آثار توقیف شده افزوده شد. مراجع تقلید، دستگاه‌ها و نهادهای مذهبی واکنش‌های منفی به فیلم نشان دادند و معترضان در مقابل ساختمان وزارت ارشاد تجمع کرده ند. در نهایت اکران این فیلم برای تامین نظر مراجع تقلید متوقف شد ولی هرگز دوباره به اکران عمومی در نیامد و تهیه کننده و کارگردانش غرامت توقف اکران فیلم را از وزارتخانه ارشاد دریافت کرد.
سال ها است که سینماگران ایرانی از ترویج و گسترش توقیف، آن‌هم زمانی که یک فیلم با گذشتن از هزارتوی تصویب فیلمنامه و مجوز ساخت فیلم گذشته تا به عرضه پخش و اکران رسیده شکایت دارند و آن را ضربه ای مالی و روحی به سازندگان و تهیه کنندگان سینمای ایران می دانند. سینمایی که این روزها با مشکلات فراوانی از قاچاق فیلم تا رقابت با سریال های خارجی روبرو است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید