پهپادهای ایرانی تاثیرشان را در جنگ اوکراین از دست می‌دهند

وبسایت «دیفنس‌نیوز» که به طور تخصصی به موضوع فناوری‌های دفاعی می‌پردازد، روز دوشنبه ۲۶ اوت (پنجم شهریور) با انتشار یادداشتی به قلم «فدریکو بورساری» نوشت که پهپادهای شاهد ساخت جمهوری اسلامی ایران که از سوی روسیه برای جنگ اوکراین استفاده می‌شوند، به‌طور مداوم کارایی‌شان را در این میدان نبرد از دست می‌دهند.

به نوشته این تحلیلگر مسائل امنیتی و نظامی، سامانه‌های بدون سرنشین یک‌طرفه تهاجمی شاهد ۱۳۱ و ۱۳۶ ساخت ایران، که روسیه از آنها با نام‌های «گرن» ۱ و ۲ Geran استفاده می‌کند، از مهمترین عناصر حملات مسکو علیه زیرساخت‌های حیاتی اوکراین بوده‌اند. این تجهیزات همچنین تهدیدی را در آسمان بسیاری از کشورهای خاورمیانه، از عربستان سعودی گرفته تا امارات متحده عربی و اسرائیل در چند سال گذشته نشان داده‌اند. پهپادهای شاهد-۱۳۶ همچنین از سلاح‌های منتخب حوثی‌ها برای حمله به کشتی‌های تجاری عبوری در دریای سرخ و تنگه هرمز بوده‌اند که تجارت دریایی را به مخاطره انداخته است.

او تاکید کرد که با این حال، به نظر می‌رسد که اثربخشی این ابزارهای نظامی در صحنه نبرد روسیه علیه اوکراین به شدت رو به کاهش است.

به اعتقاد بورساری، در ماه‌های اخیر، اوکراین با گسترش شبکه هشدار اولیه، سنسورهای الکترواپتیکی و صوتی موفق شده است که قابلیت‌های دفاع هوایی ضد پهپاد و سطح پایین خود را بهبود ببخشد. ارتش اوکراین همچنین به گروه‌های جدیدی آموزش می‌دهد که در شناسایی و حمله به پهپادهای شاهد و سایر پهپادهای تهاجمی یک طرفه مهارت دارند و اکثریت قریب به اتفاق آنها را سرنگون می‌کنند.

به نوشته تحلیلگر «دیفنس نیوز» مجموع داده‌های جمع‌آوری شده نشان می‌دهد که میزان رهگیری پهپادهای شاهد در پنج ماه گذشته به طور پیوسته افزایش یافته و از مارس ۲۰۲۴ به طور میانگین ۹۱ درصد بوده است.

به نظر می‌رسد که موفقیت روزافزون اوکراین در برابر پهپادهای شاهد ناشی تاکتیک‌های موثر و ابزارهایی است که از سوی غرب در اختیار این کشور قرار گرفته است. نیروهای اوکراین ترکیبی از قابلیت‌های متحرک ضد پهپاد و دفاع هوایی کوتاه‌برد را برای ترکیب جنگ الکترونیک (EW) و اسلحه‌های ضد‌هوایی به کار گرفته‌اند.

در واقع، در اختیار داشتن مجموعه‌ای از ابزرها در کنار نیروهای آموزش‌دیده باعث شده است که اوکراین قادر به مقابله با هواپیماهای بدون سرنشین شاهد و سایر پهپادهای حمله یک‌طرفه باشد. این موضوع احتمالا باعث ناامیدی نظریه‌پردازانی شده است که گمان می‌کردند پهپادها می‌توانند «تغییرگر بازی» در جنگ‌های کنونی باشند.

در ادامه این مقاله تحلیلی تاکید شده است که در حال حاضر راه‌حل های دفاعی مناسب برای مقابله با تهدید پهپادهای شاهد و سایر پهپادهای تهاجمی یک‌طرفه وجود دارد و لازم است که از سوی متحدان ناتو جدی گرفته شود. تنها سوال این است که آیا دولت‌ها و برنامه‌ریزان این نهاد تصمیم خواهند گرفت در میان بسیاری از اولویت‌های دفاعی دیگر، روی رهگیرهای ارزان‌قیمت مقیاس‌پذیر و قابلیت‌های دفاع هوایی کوتاه‌برد سرمایه‌گذاری کنند یا خیر.

در ادامه این مطلب نیز تاکید شده است که اگرچه اثربخشی پهپادهای شاهد در حال کاهش است، دست‌کم گرفتن تهدیدی که این هواپیماهای بدون سرنشین ایجاد می‌کنند، اشتباه است.

کارشناس مسائل فناوری دفاعی و نویسنده «دیفنس نیوز» خاطرنشان کرد همانطور که در اوکراین و جاهای دیگر دیده می‌شود، این سیستم‌ها می‌توانند برای نشان دادن موقعیت دارایی‌های دفاع هوایی، تخلیه ذخایر رهگیر پدافند هوایی، و منابعی که می‌توانند در جاهای دیگر مورد استفاده قرار گیرند، استفاده شوند. در همین حال اگر به هر طریقی موفق به رسیدن به هدفشان شوند، می‌توانند تخریب جدی به خصوص در زیرساخت‌های حیاتی ایجاد کنند.

به اعتقاد او، علاوه بر این، اثربخشی پهپادها زمانی که به عنوان بخشی از حملات ترکیبی با موشک‌های دوربرد استفاده می‌شود، به طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. با این همه این مشکلات، مواردی نیستند که نتوان برای آنها راه‌حل پیدا کرد و تنها کافی است که در دستور کار دفاعی کشورهای عضو ناتو قرار گیرد.